Pierwsze niepokojące sygnały w funkcjonowaniu dzieci wyłapują sami rodzice lub osoby blisko związane z dzieckiem. Niepokoić ich może specyficzna aktywność dziecka ukierunkowana na poszukiwanie bodźców zmysłowych: koncentracja na dotykaniu zabawek a nie bawienie się nimi, przebywanie w ciągłym ruchu, wąchanie przedmiotów lub wkładanie ich do ust i wiele innych. Dzieci z zaburzonym rozwojem integracji sensorycznej mogą także unikać określonych wrażeń zmysłowych: uciekać przed dotykiem, protestować przy czynnościach pielęgnacyjnych, zasłaniać uszy na określone dźwięki, unikać huśtawek, drabinek, zjeżdżalni, itd.
Kłopoty z integracją sensoryczną mogą być już zauważalne w wieku niemowlęcym, ale najczęściej wychwytuje się je w wieku przedszkolnym lub we wczesnym okresie szkolnym. Im szybciej zostaną zauważone, tym łatwiej będzie je niwelować.
Do przeprowadzenia badań diagnostycznych w zakresie SI uprawnieni są certyfikowani terapeuci.
Diagnoza zajmuje zwykle od 2 do 3 godzin, w zależności od aktywności i nastroju dziecka. Polega ona na przeprowadzeniu:
- wywiadu z rodzicami – dotyczy on przebiegu ciąży i porodu, rozwoju dziecka w okresie niemowlęcym i wczesnodziecięcym. Zbierane są również informacje i opinie od innych specjalistów.
- analizy kwestionariuszy – rodzice wypełniają szczegółowe kwestionariusze dotyczące funkcjonowania dziecka w życiu codziennym.
- prób klinicznych – dziecko obserwowane jest w spontanicznej aktywności oraz w sytuacjach zadaniowych, gdzie oceniana i sprawdzana jest: jakoś napięcia mięśniowego, mechanizmy równoważne i obronne, praca oczu, koordynacja ruchowa, integracja odruchów tonicznych.
- zestawu Południowo – Kalifornijskich Testów Integracji Sensorycznej – testy te szczegółowo badają rozwój odbioru i przetwarzania informacji dotykowych, równoważnych i proprioceptywnych. Ocenie poddane są również umiejętności planowania ruchu, znajomości ciała, motorykę małą i koordynację wzrokowo – ruchową. Większość testów przeznaczona jest dla dzieci powyżej 4 roku życia. Dzieci młodsze i te które nie można zastosować testów badane są modyfikowanymi próbami z obserwacji klinicznej i dodatkowymi testami sprawnościowymi.
Zebrane w ten sposób informacje pozwalają terapeucie zdiagnozować gdzie dokładnie leży problem i opracować szczegółowy plan terapii dla danego dziecka.
Dodatkowe spotkanie dotyczy podsumowania wyników badań. Spotkanie obejmuje omówienie wyników poszczególnych testów i badań oraz zaleceń do terapii dziecka. Rodzice otrzymują wyniki diagnozy oraz program terapii w formie pisemnej.
Terapia SI
Zajęcia odbywają się w specjalnie do tego celu przygotowanej sali. Podczas terapii terapeuta dobiera stymulacje zmysłowe i ruchowe, które są potrzebne dziecku do osiągnięcia lepszej umiejętności odbierania i przetwarzania wrażeń zmysłowych, nauczenia się planowania ruchu, lepszego poznania swojego ciała, opanowania ruchów precyzyjnych itp. Głównym zadaniem terapii jest dostarczenie kontrolowanej ilości bodźców sensorycznych w szczególności przedsionkowych, proprioceptywnych i dotykowych. Pod wpływem umiejętnie dobranych stymulacji i zadań ruchowych, zarówno nadwrażliwość jak i zbyt niska reaktywność na bodźce zmysłowe ulegają zmniejszeniu. Dzieci stają się spokojniejsze, bo zaczynają rozumieć co się z nimi dzieje, czują się pewniejsze, silniejsze i nareszcie „czują” swoje ciało.
Zajęcia terapeutyczne odbywają się 1 lub 2 razy w tygodniu i trwają około godziny. W zależności od stopnia i rodzaju zaburzeń, terapia może trwać od kilku miesięcy, nawet do kilku lat. Terapia odbywa się w sali odpowiednio do tego przygotowanej, bogatej w specjalistyczny sprzęt stymulujący system przedsionkowy, proprioceptywny i dotykowy, a także wzrokowy, węchowy i słuchowy. Terapia zawsze jest indywidualna. Podczas terapii stosowane są takie ćwiczenia, które będąc "wyzwaniem" dla uczestnika terapii, są stymulujące dla mózgu. Ćwiczenia są dostosowywane do poziomu rozwojowego dziecka, jednak nie mogą one być dla dziecka zbyt łatwe, ani zbyt trudne. Terapia SI ma postać "naukowej zabawy", w której dziecko chętnie uczestniczy.
Terapia SI może być wykorzystywana w działalności profilaktycznej. Stymulując prawidłowy rozwój dzieci już od wieku niemowlęcego, a szczególnie w przypadku tzw. grupy ryzyka okołoporodowego, zapobiega późniejszym nieprawidłowościom rozwojowym.
Dla kogo przeznaczona jest terapia Integracji Sensorycznej?
Terapia SI przeznaczona jest dla każdego, u kogo stwierdza się zaburzenia przetwarzania sensorycznego (zaburzenia SI), a więc dla niemowląt, dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, nastolatków, dorosłych.
Najczęściej stosowana jest u:
- Dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej (nadwrażliwością lub podwrażliwością np. dotykową, wzrokową, słuchową, przedsionkową, niepewnością grawitacyjną, nietolerancją ruchu, dyspraksją)
- Dzieci z opóźnieniem i zaburzeniami rozwoju mowy
- Dzieci z ciąż wysokiego ryzyka, przedwcześnie urodzonymi lub znacznie po terminie, po pobytach na OIOM-ie Noworodkowym, po powikłanych porodach, urodzonymi przez cesarskie cięcie
- Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się, takimi jak: dysleksja, dysgrafia, dysortografia, słaba koncentracja uwagi
- Dzieci z ADHD, ADD
- Dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym
- Dzieci autystycznych
- Dzieci opóźnionych psychoruchowo
- Dzieci niepełnosprawnych intelektualnie
- Dzieci cierpiących na schorzenia o podłożu genetycznym (np. zespół Downa, Aspergera, Reta, Williamsa, Turnera, Kinefertera
- Dzieci niedowidzące i niedosłyszące
Ponadto na terapię integracji sensorycznej trafiają dzieci nadmiernie lub zbyt mało aktywne, mające trudności z koncentracją, z czytaniem, pisaniem, liczeniem, słabym rozwojem ruchowym, zaburzeniami równowagi, koordynacji. Przy zaburzeniach integracji sensorycznej wtórnie pojawiają się także problemy emocjonalne, społeczne, niska samoocena.
Znaczna liczba osób zadaje mi często pytanie: "Jak samemu ocenić czy moje dziecko może mieć dysfunkcje integracji sensorycznej?!"
Chcąc Państwu ułatwić rozpoznanie ewentualnych wskaźników takich dysfunkcji zapraszam do wypełnienia prostego kwestionariusza. Odpowiedzi na pytania mogą utwierdzić Państwa w przekonaniu o konieczności dokonania Oceny Zaburzeń Przetwarzania Sensorycznego (SPD).
Proszę przeczytać uważnie wybraną listę i zaznaczyć te odpowiedzi, które według Państwa opisują zachowanie i trudności Waszego dziecka.
Kliknąć na 'Sumuj' na dole strony i porównać z normą.
Proszę pamiętać, że u większości dzieci występuje czasem jeden lub więcej poniższych objawów, nie zawsze oznacza to istnienie zaburzeń integracji sensorycznej.
I. DOTYK
II. RÓWNOWAGA I RUCH
Pierwsza część pytań odnosi się do podwrażliwości, a druga do nadwrażliwości.
III. KOORDYNACJA
IV. NAPIĘCIE MIĘŚNI
V. SŁUCH
VI. WZROK
VII. WĘCH
VIII. UWAGA I ZACHOWANIE
UWAGA! Poniższa lista objawów ma jedynie charakter informacyjny. NIE może służyć do jakiejkolwiek diagnozy i/lub wydawania opinii na temat stanu dziecka! Decyzje związane z diagnozą oraz zaleceniami terapii należą do odpowiedniego specjalisty. Jeśli Twój wynik znajduje się w kolumnie "ryzyko", może wskazywać tylko na możliwość wystąpienia zaburzeń Przetwarzania Sensorycznego.